Bez czarny dawniej zwany również hyczką lub bzowiną. Jest jedną z najstarszych roślin leczniczych stosowanych od wieków w medycynie ludowej. Otaczany był wielką czcią. Uważano, że ma magiczną moc ochronną, więc sadzono go przy domach, a z drewna robiono amulety.
Surowcem leczniczym są kwiaty, owoce i czasem kora. Jest to surowiec flawonoidowy. Zawiera duże ilości kwertecyny i triterpenów. Oprócz tego w jego składzie znajdują się fitosterole, kwasy fenolowe (kawowy, ferulowy, chlorogenowy), garbniki, nitrylozydy, olejek eteryczny i związki mineralne.
Wodne wyciągi z kwiatów bzu czarnego uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne, poprawiają krążenie krwi w obrębie serca. Pomocne są również w schorzeniach dróg oddechowych – ułatwiają odksztuszanie zalegającej wydzieliny śluzowej. Oprócz tego obniżają gorączkę, działają napotnie i moczopędnie.
Wskazaniem do spożywania preparatów z czarnego bzu jest również przerost gruczołu krokowego i zapalenie dróg moczowych.
Sposoby użycia
Świeże kwiaty bzu wykorzystuje się do syropów i nalewek, a także doskonale sprawdzają się jako dodatek do sałatek
Napar z kwiatów: można sporządzić na wodzie lub mleku. Na 1 szklankę płynu bierzemy 1-2 łyżek rozdrobnionch kwiatów. Zalewamy wrzątkiem i odstawiamy na 30 min. pod przykryciem.
Napar taki można podawać też małym dzieciom. Przy nieżytach dróg oddechowych, przeiębieniu, grypie pijemy co 2 godziny po 100 ml. W przypadku pękających naczyń krwionośnych, chorobach skóry, podczas kuracji odtruwającej pijemy przez 2 tygodnie 2 szklanki dziennie i przez następne dwa tygodnie po 1 szklance dziennie.
Napar taki doskonale zapobiega powstawaniu worków i cieni pod oczami, pomaga przy zapaleniu spojówek, przy trądziku i dermatozie. Wówczas wykorzystujemy go do okładów i przemywań. Robiąc nasiadówki leczymy zapalenie narządów płciowych.
Syrop z kwiatów czarnego bzu: Przepis dr. Różańskiego: zebrać 16 l. kwiatów, przemielić przez maszynke do mięsa, zasypać 4-5 paczkami kwasku cytrynowego i zalać 10 – 12 l wody. Zagotować i zostawić na noc. Na drugi dzień przecedzić i podgrzać dodając 5-6 kg cukru. Dobrze wymieszać. Rozlać do butelek lub słoików, zakręcać na gorąco. Przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu.
Syrop taki jest doskonałym dodatkiem do herbaty. Jest bogaty we flawonoidy, potas, witaminy i fitosterole. Bardzo dobrze wzmacnia organizm.
Tonik z kwiatów: baldachy kwiatów zalać wrzątkiem (tak aby tylko przykrył surowiec) i odstawić na 24 godziny. Przecedzić i dodać ocet jabłkowy w stosunku 1 l naparu i 250 ml octu jabłkowego. Taki tonik działa przeciwzapalnie, zmiękcza i wygładza skórę twarzy.
Napój orzeźwiający z kwiatów czarnego bzu (z odrobiną alkoholu): Kilkanaście świeżo zerwanych baldachów wsadzić do gąsiora i zalać 5 litrami przegotowanej, ostudzonej wody, dodać 4 drobno pokrojone cytryny i 2 łyżki octu jabłkowego. Zagotować 1 litr wody z 700 g cukru, lekko ostudzić i dodać do gąsiora. Odstawić na 7 dni. Po tym czasie powinna pojawić sie piana. Wówczas przecedzamy napój i rozlewamy do butelek.
Syrop z owoców: 1/2 l. owoców przepłukać i zalać 100 ml wody. Postawić na małym ogniu i podgrzewać aż skórka owoców zacznie pękać. Przetrzeć owoce przez sito i dodąc do nich 4 łyżki stołowe cukru. Można użyć również cukru trzcinowego. Jeszcze raz zagotować, aby cukier się rozpuścił i syrop zgęstniał. Do powstałego syropu można dodać 2-3 zmielonych goździków, gałki muszkatałowej i cynamonu do smaku.
Stosować kilka razy dziennie po 1 łyżeczce.
Kisiel: 25 dag owoców bzu zalać 2 szklankami wrzątku. Gotowac na małym ogniu przez 10 min, po czym przetrzeć przez sito i dodać 4 łyżeczki cukru. 1 łyżkę mąki wymieszać w małej ilości wody i dodać do musu. Jeść na ciepło.
Kisiel bardzo dobrze działa w przypadku zaparć.
Dżem z owoców bzu z jabłkami: 1 kg jabłek obrać, wydrążyć gniazda nasienne i rozgotować w 1/2 szklanki wody. 1/2 kg owoców bzu gotować w 5 łyżkach wody przez 5 min. Obie masy owocowe połączyć i dodać do nich cukier w proporcji 2:1. Zagotować aby cukier sie rozpuścił. Przekładać do wyparzonych słoiczków, dobrze zamknąć i okryć szczelnie kocem. Poczekać do wystudzenia.